W związku z brakiem działań legislacyjnych Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii w zakresie ustanowienia prawa do surowców przestrzeni kosmicznej oraz zaangażowaniem resortu w Europejską Inicjatywę Bateryjną (European Battery Alliance -która to ma polegać na przetwarzaniu zużytych baterii do samochodów elektrycznych w celu odzyskania surowców ) wystosowano szereg zapytań prasowych do resortu.
Oto pytania i odpowiedzi….każdy z czytelników samodzielnie wyciągnie właściwe wnioski…
Pyt. Zwracam się z pytaniem prasowym w sprawie podjętych działań przez MPIT od chwili podpisania 2 października 2018 r. w Luksemburgu memorandum o dwustronnej współpracy pomiędzy Polską, reprezentowaną przez Minister Przedsiębiorczości i Technologii Jadwigę Emilewicz, a Luksemburgiem, reprezentowanym przez Wicepremiera, Ministra Gospodarki, Étienne Schneider. Memorandum dotyczącej dwustronnej współpracy w zakresie działalności kosmicznej, ze szczególnym uwzględnieniem badań oraz wykorzystania zasobów kosmicznych (tzw. górnictwo kosmiczne).Proszę wskazać podjęte działania przez MPIT od dnia 2 października 2018 r w ujęciu miesiąc po miesiącu do dnia 29 maja 2019 r.
Memorandum of Understanding to deklaracja, w której strony wyrażają chęć współpracy, podjęcia konsultacji i wymiany poglądów odnośnie gospodarczych, prawnych, regulacyjnych i technologicznych aspektów komercyjnego wykorzystania zasobów kosmicznych. Należy podkreślić, że górnictwo kosmiczne to dziedzina dopiero rodząca się, zarówno pod względem technologicznym jak i prawnym. Żadna ze stron nie sprecyzowała jeszcze zagadnień, które chciałaby uczynić przedmiotem szczegółowych konsultacji.
Pyt. Proszę wskazać dokumenty, analizy, projekty, projekty aktów prawnych np. projekt ustawy o górnictwie kosmicznym lub działalności kosmicznej związanej z pozyskiwaniem surowców przestrzeni kosmicznej wytworzone w ramach prac MPiT
Trwa dyskusja na forum międzynarodowym, w tym w ramach COPUOS, w jaki sposób działalność komercyjna w zakresie wydobycia zasobów kosmicznych powinna być traktowana na tle uregulowań prawno międzynarodowych, w szczególności postanowień Układu o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi z 1967 r. Ta wielostronna umowa międzynarodowa, zwana powszechnie Traktatem o przestrzeni kosmicznej, formułuje kluczowe zasady działalności państw w przestrzeni kosmicznej. Aktywność gospodarcza, której przedmiotem byłoby wydobywanie surowców kosmicznych analizowana jest głównie w kontekście zasady niezawłaszczalności przestrzeni kosmicznej, łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi (non- appropriation) oraz ich eksploracji i wykorzystania dla dobra i w interesie wszystkich państw. Nie zostało jeszcze wypracowane jednolite stanowisko w tej sprawie. Rozmowy dotyczą też czy, a jeśli tak, to w jakiej formule, górnictwo kosmiczne powinno być przedmiotem regulacji prawnych. Wszystko to powoduje, że krajowe akty prawne poświęcone górnictwu kosmicznemu należą do wyjątków. Posiadają je obecnie jedynie USA oraz Luksemburg. W świetle opisanej wyżej dyskusji, odrębna regulacja dotycząca wyłącznie górnictwa kosmicznego w polskim porządku prawnym wydaje się być, na chwilę obecną, przedwczesna.
Niemniej, Polska jest zainteresowana rozwojem technologii, które mogłyby być wykorzystywane do pokojowej eksploracji i zrównoważonego wykorzystywania zasobów kosmicznych na rzecz i w interesie wszystkich państw, zgodnie z Traktatem o przestrzeni kosmicznej. Polskie firmy pracują m.in. nad specjalistycznymi systemami wbijającymi się w powierzchnie planet.
Pyt. Czy MPiT dysponuje analizą opłacalności ekonomicznej dla polskiej gospodarki realizacji Europejskiej Inicjatywy Bateryjnej (European Battery Alliance) ?
Wzrastające zapotrzebowanie na energię zarówno ze strony przemysłu, jak i gospodarstw domowych wymusza racjonalne gospodarowanie jej źródłami. Konwencjonalne metody pozyskiwania energii wiążą się z silnymi obostrzeniami, ponieważ międzynarodowe przepisy dotyczące ochrony środowiska ograniczają produkcję i emisję dwutlenku węgla, aby zapobiec globalnemu ociepleniu klimatu.
Takie działania powodują nie tylko wzrost cen konwencjonalnych źródeł energii, ale także realne obawy zakłóceń w dostawach energii. Konieczne jest nie tylko poszukiwanie nowych źródeł energii, czy rozwój już istniejących, ale przede wszystkim wydajne magazynowanie energii i zarządzanie tymi zasobami, aby zapewnić ciągłość jej dostaw. W tej perspektywie trudno podważać ekonomiczną opłacalność włączenia się EBA, gdyż Europa tylko poprzez międzynarodową konsolidację potencjału technologicznego może odnaleźć się w globalnym wyścigu realnie konkurując z technologiami bateryjnymi z Chin i USA.
EBA stanowi także okazję do włączenia się polskich przedsiębiorców w różne ogniwa europejskiego łańcucha wartości cyklu życia baterii. Skokowe opanowanie całości łańcucha przy obecnych warunkach kapitałowych i technologicznych w Polsce wymagałoby istnienia bardzo zasobnych, sprawnych wysoko-technologicznych organizacji (firm), których po prostu w Polsce nie ma. Tego typu przedsięwzięcia, nawet jeśli realizowane są przez krajowych przedsiębiorców, często natrafiają na ograniczenia kapitałowe, kompetencyjne czy chłonność rynku lokalnego.
Pyt. Czy analizowano pozyskiwanie surowców przestrzeni kosmicznej vs recykling baterii ?
Nie analizowano.
Pyt. Czy analizowano poziom możliwych do uzyskania marż przez przedsiębiorstwa przetwarzające de facto odpady ( elektro śmieci ) z niemieckich przedsiębiorstw motoryzacyjnych?
W kontekście recyklingu magazynów energii realizowanego w oparciu o założenia ekonomii cyrkularnej trudno jest mówić o odpadach sensu stricto. W przedmiotowym zakresie każdy odpad po odpowiednim przetworzeniu zarówno fizycznym jak i chemicznym, stanowić będzie re-surowiec, który posłuży do wytworzenia nowego produktu.
Dotychczas MPiT nie przeprowadzał analizy recyklingu baterii pochodzących z Niemiec z uwagi na fakt, że dziś wyzwaniem jest odbiór i przetworzenie zużytych baterii litowo-jonowych produkowanych lub planowanych do produkcji w Polsce przez takie podmioty jak LG Chem, Umicore czy Northvolt. Polska jest dziś 5 producentem baterii litowo-jonowych na świecie.
Pyt. Z jakich przesłanek wynika założenie MPiT ze w Polsce nie może powstać przełomowa innowacyjna technologia gromadzenia energii ? i należy wyłącznie kierować środki publiczne na niszowe, oddolne działania w dolnym łańcuchu obiegu cyklu życia baterii do samochodów elektrycznych?
Podejmowane działania w ramach EBA wyraźnie wskazują, celem MPiT jest wpisanie się polskich przedsiębiorców w pełny łańcuch wartości cyklu życia baterii, zgodnie z ideą ekonomii cyklu zamkniętego. Niemniej aktualnie naszą przewagą konkurencyjną we wspomnianym łańcuchu jest właśnie recykling.
Recykling baterii to nie jest jeden unikalny proces, który może być zastosowany do wszystkich baterii. W procesie odzysku w skali przemysłowej stosuje się kombinację metod fizycznych i chemicznych w celu odzysku wartościowych materiałów. Na świecie stosowanych jest około 15 technologii tylko do recyklingu baterii litowo-jonowych.
Polska posiada istotny potencjał B+R w obszarze komponentów ogniw, technologii opracowania ogniw elektrycznych i recyklingu baterii i jest gotowa do podjęcia ścisłej współpracy z europejskimi partnerami naukowymi i przemysłowymi w zakresie ich rozwoju.
Polskie ośrodki naukowe i przemysł posiadają rozwiązania aby w sposób przyjazny dla środowiska przetworzyć zużytą baterię i odzyskać w procesach mechanicznych i fizyko-chemicznych wszystkie składowe surowce niezbędne do jej ponownego powstania.
Pyt. Dlaczego MPiT nie wspiera polskich technologii przełomowych gromadzenia energii w tym projektów grafenowych czy opartych na kryształkach azotu galu ( kazus spółki Ammono ) a decyduje się na angażowanie w inicjatywy w których polskie przedsiębiorstwa są skazane na wejście w niszowy mało opłacalny ekonomicznie sektor wyłącznie z wymiarowaniem schematu zysku dla dużych koncernów zachodnioeuropejskich gównie niemieckich ?
W dziedzinie technologii przełomowych, w tym wytwarzania grafenu, w ostatnich latach dokonał się duży postęp. Opracowano wiele technik syntezy grafenu, a jedne z najbardziej obiecujących technik opracowali Polacy i co więcej, udało się je wdrożyć do masowej produkcji. Jednak mimo osiągnięcia konkurencyjnej, w skali światowej, ceny wytworzenia, aktualny poziom produkcji wciąż nie pozwala na rozpowszechnienie i szeroką sprzedaż wytworzonego materiału. Należy jednak podkreślić, że mowa tu jedynie o technicznej zdolności do wytwarzania grafenu, a nie o produkcji komercyjnych wyrobów z jego zastosowaniem, gdyż na to jest jeszcze technologicznie zbyt wcześnie.
Pomimo wciąż niewielkiej zdolności do absorbcji wyników prac naukowo-badawczych przez przedsiębiorstwa, które w oparciu o nie wprowadzałyby z sukcesem innowacje oparte o przełomowe technologie na rynek, polski rząd pozostaje otwarty na dalsze finansowanie rozwoju tych technologii.
Badania nad rozwojem technologii np. grafenowych uzyskały i uzyskują wsparcie w ramach programów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, agencji wykonawczej Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Mogą w nich uczestniczyć przedsiębiorcy i naukowcy prowadzący działalność badawczo-rozwojową. Projekty wykorzystujące technologię grafenową są obecnie składane i realizowane zarówno w ramach krajowych, jak i międzynarodowych programów, takich jak Strategiczny program badań naukowych i prac rozwojowych „Nowoczesne technologie materiałowe” – TECHMATSTRATEG.
Pyt. Czy kreowanie niezależnej polityki innowacji technologicznej według MPiT polega na rezygnowaniu z ambitnych projektów o potencjale globalnym na rzecz angażowanie się w inicjatywy zamknięcia w obrębie pułapki niskiego dochodu?
Włączenie się naszego kraju w EBA oraz decyzja o wygospodarowaniu środków w ramach mechanizmu IPCEI na de facto pomoc publiczną przeznaczoną na polskie projekty (realizowane przez przedstawicieli polskiej nauki w konsorcjach z zagranicznymi firmami oraz ośrodkami naukowymi), wyraźnie wskazują, że intencją kreowanej przez MPiT polityki technologicznej jest dokładnie odwrotny cel, czyli wpisanie się w europejskie projekty o oddziaływaniu globalnym. Tylko takie projekty mogą pozwolić na uniknięcie pułapek gospodarczych określonych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w szczególności pułapki przeciętnego produktu oraz pułapki średniego dochodu.
Jednocześnie realizacja przedmiotowych projektów może być wyjątkowa okazją dla polskich podmiotów na dokonanie skoku rozwojowego i przejścia z gospodarki pracochłonnej na gospodarkę opartą na wiedzy.
Należy zaznaczyć, że w MPiT odbywały się spotkania z przedstawicielami branży, których celem było ustalenie możliwego stopnia technologicznego zaangażowania się Polski w tę inicjatywę. Podkreślenia wymaga też fakt, że Polska od długiego czasu wchodzi w relacje partnerskie z firmami z innych państw członkowskich.
Dziś polscy przedsiębiorcy są w ścisłym gronie interesariuszy skupionych w ramach EBA, w którego skład aktualnie wchodzą: KE, zainteresowane państwa członkowskie (FR, DE, PL, SE, BE, IT, FI, AT, SI, SK), Europejski Bank Inwestycyjny, kluczowi interesariusze przemysłowi (ponad 100 podmiotów – m.in. producenci samochodów, komponentów, elektroniki, chemii, firmy zajmujące się obróbką materiałów i odzyskiem surowców etc.).
Pyt. Kto w MPiT odpowiada za podjęcie decyzji o realizacji Europejskiej Inicjatywy Bateryjnej (European Battery Alliance) ? Kto jest pomysłodawcą tej koncepcji w MPiT ?
Decyzję o włączeniu się Polski w działania realizowane w ramach powołanej przez wiceprzewodniczącego KE M. Šefčoviča 11 października 2017 r. platformy współpracy pn.: „European Battery Alliance” podjęła minister przedsiębiorczości i technologii.
Departament Komunikacji
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii
Pl. Trzech Krzyży 3/5
00-507 Warszawa
Nauka-Technologia-Polityka 